‘Gedoe in je team? Ontrafel de ondermijnende patronen’

Mopperende medewerkers, taken die niet opgepakt worden of frictie in de samenwerking. Dit op individueel in plaats van groepsniveau willen oplossen, is de grootste valkuil waar de manager dan in kan trappen, waarschuwt consultant Corinda van der Wal. Ze geeft een inkijkje in welke ‘ondermijners’ de groepsdynamiek beïnvloeden.

Ondermijner #1: Aannames

Iedereen kent het wel: je stuurt een mailtje met een korte vraag naar een collega, maar antwoord blijft de rest van de dag uit. Geïrriteerd ga je naar huis. Kennelijk vindt je collega jou niet belangrijk. ‘Zo’n aanname zorgt al snel voor frictie in een team’, vertelt Corinda van der Wal, die jarenlang als leidinggevende in de gehandicaptenzorg werkte voor ze zich toelegde op teamcoaching. ‘Maar als je checkt of het klopt, blijkt dat meestal niet het geval. Vaak is de collega zich van geen kwaad bewust. Dan heb je bijvoorbeeld niet gezegd dat je het graag dezelfde dag wilde weten en heeft de collega andere prioriteiten.’

Ondermijner #2: Verwachtingen

Al net zo’n grote verzwakker van de teamspirit zijn onuitgesproken verwachtingen. ‘Dikwijls hebben managers de verwachting dat hun boodschap wel wordt opgepakt’, vertelt Van der Wal. ‘Maar een mail aan het hele team leidt meestal tot teleurstelling, want juist dan voelt niemand zich verantwoordelijk. Andersom zie je bij medewerkers vaak onvrede omdat ze zich niet gezien voelen, bijvoorbeeld omdat de manager maar één keer per maand op de werkvloer te vinden is. Kortom, je voorkomt veel ellende wanneer medewerkers en verwachtingen vooraf verwachtingen uitspreken.’

Ondermijner #3: Doel uit het oog

‘In de praktijk zie ik vaak dat energie van een team niet gebundeld is, omdat er geen gemeenschappelijk doel is’, verduidelijkt Van der Wal. ‘Of de manager heeft dat wel voor ogen, maar het team niet. Zonder onderlinge afstemming werkt iedereen vanuit zijn eigen normen en waarden, gaan mensen vitten op elkaar en op de tenen lopen.’ Ook hier is de valkuil dat de manager zich richt op het geven van tips op individueel niveau over hoe het anders kan. ‘Dat heeft geen zin, want de oorzaak ligt in de groepsdynamiek. Je kunt de focus dus beter leggen op het gemeenschappelijke doel, het helder maken van ieders afhankelijkheid van elkaar en het maken van afspraken over manieren en gedrag.’

Ondermijner #4: Geen verantwoordelijkheid

‘Ook een bekend voorbeeld: je opent een vergadering en iedereen praat door elkaar heen. Dan zeg je als manager of leidinggevende al snel iets als: ‘niet zo kakelen, even focus’. Maar het zijn volwassenen met eigen verantwoordelijkheid. Je krijgt een heel ander gesprek als je vraagt: Herkennen jullie dat jullie door elkaar heen praten? En wat is daarvan het effect op jullie samenwerking? Door het team zelf verantwoordelijk te maken voor de samenwerking, krijg je blijvende verandering.’

Ondermijner #5: Druk, druk, druk

De krapte op de arbeidsmarkt, verloop en verzuim: het kan ertoe leiden dat het team te weinig tijd maakt om bij elkaar te komen. De cliënt gaat voor alles, toch? ‘Nee’, vindt Van der Wal. ‘Als er gedoe is in een team, merkt de klant – of dat nu een kind is, een ouder of een patiënt – dat meteen. Ik lag eens in het ziekenhuis toen een verpleegkundige zei, met een snerende ondertoon: ‘Oh, heeft mijn collega dat nog niet gedaan?’ Dan weet je genoeg. Bovendien: je kunt alleen goed voor je klant zijn als je zelf de sfeer en het veilige klimaat op orde hebt.’

Effectieve interventies

Het goede nieuws: voor al deze ondermijners zijn effectieve interventies. ‘Maar het begint met teruggaan naar de kern: de vraag aan welk gemeenschappelijk doel je samenwerkt en welk gedrag daarbij helpend is, en welk gedrag niet. Als het team dat zelf kan benoemen, kun je het patroon doorbreken’, stelt trainer Corinda van der Wal. Het vraagt ook stuurmanskunst van de leidinggevende: die moet krachtenveldanalyse kunnen uitvoeren om de patronen te herkennen, en zelf ook aan de slag met bepaald gedrag. Of de aanpak werkt? De meest gehoorde opmerking na afloop van trainingen is: “Had ik dit maar jaren eerder geweten!”’

Ook aan de slag met team- of organisatieontwikkeling?
Corinda van der Wal spreekt tijdens de masterclass Sturen op verantwoordelijkheid. Managers en leidinggevenden oefen hier zelf met het herkennen van ondermijnende patronen en krijgen effectieve interventies voor hun situatie. Bekijk de actuele startdata.

Door: Naomi van Esschoten

Nieuws en achtergronden