‘Werkgeluk is een gedeelde verantwoordelijkheid’

Dat gelukkige medewerkers meestal ook productieve medewerkers zijn, spreekt bijna voor zich. Maar hoe kun je als organisatie het werkgeluk van je mensen positief beïnvloeden? Werkgelukexpert Gea Peper denkt dat de sleutel ligt bij de leidinggevende.

Het zijn van die dingen die zo voor de hand liggen dat je er eigenlijk nauwelijks bij stilstaat, maar het blijkt inderdaad te kloppen: hoe gelukkiger de medewerkers, hoe beter de organisatie als geheel functioneert.

Vroeger was dat misschien lastig om aan te tonen, omdat ‘geluk’ zo’n ongrijpbaar begrip leek. En hierdoor konden leidinggevenden van de oude stempel het vaak afdoen als alweer zo’n verzinsel van de navelstaar-industrie, waar je als onderneming weinig aan hebt. Maar tegenwoordig zijn er allerlei methodes om te meten in hoeverre mensen lekker in hun vel zitten, weet Gea Peper, oprichter van het HappinessBureau, dat organisaties helpt met het vergroten van werkgeluk. En ja hoor: keer op keer blijkt dat er een duidelijk verband is tussen werkgeluk en de bottom line van een organisatie of instelling. “Het is geen rocket science,” zegt Peper. “Alleen wisten organisaties tot voor kort vaak niet goed wat ze met het onderwerp aan moesten. Door allerlei onderzoek is het begrip ‘werkgeluk’ nu veel tastbaarder geworden. En uit de cijfers blijkt duidelijk dat organisaties met medewerkers die hoog scoren op werkgeluk vaak ook minder verzuim, een lager verloop en een hogere productiviteit hebben. De medewerkers zijn ook gezonder, creatiever, werken beter samen en hebben minder last van stress dan hun minder gelukkige collega’s.”

Trucje

Toch moet je oppassen met dit soort cijfers, waarschuwt Peper. En niet alleen omdat een verband nog geen causaal verband hoeft te zijn. Maar ook omdat het bevorderen van werkgeluk geen trucje moet worden voor de leiding om de productiviteit omhoog te krijgen. Want zo simpel is het natuurlijk niet.

Daarbij komt nog dat ‘werkgeluk’ niet voor iedereen hetzelfde betekent. “Zaken als zingeving, plezier, autonomie, voldoening en verbinding spelen een belangrijke rol bij het bepalen van de mate van werkgeluk,” zegt Peper. “Maar verschillende mensen hebben verschillende voorkeuren, en ze kunnen daar ook in veranderen in de loop der tijd. Zo vinden jongere medewerkers voldoening vaak heel belangrijk: ze willen groeien en hun talenten maximaal inzetten. Oudere werknemers hechten juist weer meer waarde aan zingeving.”

Waardering

Peper legt als spreker, auteur, en adviseur de nadruk op de rol van de leidinggevende bij het stimuleren van werkgeluk. Want hoe zelfstandig en intrinsiek gemotiveerd we ook denken te zijn, het spreekwoordelijke schouderklopje van de baas doet nog altijd wonderen voor het humeur. Wat de vraag oproept: waarom is die leidinggevende nog steeds zo bepalend voor het welbevinden op de werkvloer? En waarom zoeken we die waardering veel minder bij collega’s? “Je kunt het misschien vergelijken met een gezin,” denkt Peper. “Een compliment van je vader of moeder is toch net wat leuker dan een compliment van een broer of zus. Het zou misschien heel mooi zijn als mensen wat minder hangen aan het oordeel van de baas, en meer steun en waardering zoeken bij bijvoorbeeld collega’s, maar zo werkt het niet altijd in de praktijk. Steeds weer blijkt dat die leidinggevende heel veel invloed heeft op het werkgeluk van de medewerkers. Dat is ook niet zo vreemd: de leidinggevende heeft vaak een belangrijke stem in je beoordeling en je groeikansen. De invloed van de leidinggevende zie je terug in de cijfers: een organisatie met een leiding die het goed doet heeft een relatief hoger aandeel bevlogen, gelukkige werknemers. Organisaties met een minder goede leiding scoren veel lager op werkgeluk en betrokkenheid.”

Schakelen

Goed leiderschap is in dat rijtje misschien de belangrijkste randvoorwaarde van allemaal, denkt Peper. Volgens haar ervaren medewerkers en teams in dat opzicht het meeste werkgeluk als de leidinggevende goed kan schakelen tussen de verschillende rollen van leider, manager en coach. “De leider is er voor de vergezichten en de verbinding, de manager zorgt dat het werk wordt gedaan en de coach helpt medewerkers om zich verder te ontwikkelen,” aldus Peper. “Hoe beter een leidinggevende die verschillende rollen op zich neemt en daar tussen kan schakelen als de situatie er om vraagt, hoe hoger teamleden scoren op werkgeluk. Want in een goede organisatie gaat het uiteindelijk om de balans tussen resultaten en relaties, met tevreden klanten, tevreden werknemers én een financieel gezonde huishouding.”

Dat is, voor de goede orde, het ideaal, maar natuurlijk lang niet altijd de realiteit. “Er zijn inderdaad maar weinig leiders die al die rollen even goed kunnen invullen,” geeft Peper toe. “Het kan heel goed zijn dat je bijvoorbeeld niet zo’n goede coach bent. Je kunt dat proberen te ontwikkelen, maar je kunt het coachen ook uitbesteden, extern of misschien wel aan een teamlid. Het gaat er vooral om dat leidinggevenden naar zichzelf kunnen kijken, en zich bewust zijn van wat misschien wel hun belangrijkste taak is: mensen de ruimte bieden om het beste van zichzelf te geven.”

Zinvol

Nu is de zorg bij uitstek een sector waar medewerkers nog altijd veel werkgeluk ervaren, denkt Peper, met name omdat mensen hun werk over het algemeen als zinvol zien. “In de zorg zie je vaak meteen resultaat van je inspanningen. Dat is heel anders voor bijvoorbeeld een beleidsmedewerker bij een overheidsinstelling, die een rapport schrijft dat vervolgens door drie anderen wordt herschreven. In de zorg zie je dagelijks ‘waar je het voor doet’. Het klinkt misschien gek, maar ik heb een aantal mensen die in de zorg werken nog nooit zo gelukkig gezien als tijdens de corona-tijd, omdat ze zeker toen het gevoel hadden dat ze belangrijk werk deden, en onderdeel waren van een team dat het verschil kon maken.”

Maar uiteindelijk maakt het voor het vergroten van je eigen werkgeluk niet uit of je in de zorg werkt of bijvoorbeeld bij een keten van garagebedrijven, denkt Peper. “Je kunt jezelf altijd de vraag stellen: waar word ik gelukkig van in mijn werk, en hoe kan ik dat verder vergroten? En het is aan de leidinggevende om dat te stimuleren en te faciliteren.”

Tekst: Johan Faber voor De Academie.

Gea Peper is spreker tijdens de masterclass Sturen op werkgeluk. Bekijk de actuele startdata.

Nieuws en achtergronden