‘Wees je altijd bewust hoe besmettelijk leiderschapsgedrag is’

“Sorry, ik zoek even een rustiger plekje want het waait hier heel hard. En het is druk.” Anje-Marijcke van Boxtel, organisatiepsycholoog en teamcoach, is twee weken mee op stap met het 11th Hour Racing Team als coach. Haar boot die meevaart, dient als microfoon om aandacht te vestigen op schone oceanen. Vanuit Newport heeft ze wel nog tijd voor een kort gesprek, waarin vanzelfsprekend de zeilmetaforen duiding geven.

Als organisatiepsycholoog begon Anje-Marijcke in de consultancy, waar ze te werk ging zoals het volgens de pyramide hoort; van missie, visie en strategie naar een eventuele reorganisatie om vervolgens te bepalen wat er anders moet. Inmiddels is er veel veranderd, en dat kan ook niet anders in deze complexe, veranderlijke wereld.

Ken jouw reden van bestaan

‘En superbelangrijk om gezamenlijk je koers te bepalen,’ zegt Anje-Marijcke. ‘Waarvoor zijn we op aard? Wat willen we met elkaar bereiken? Wat zijn we aan het doen? Wat zijn de kernwaarden, en hoe worden die vertaald in gedrag? Hoe heeft dat gedrag verbinding met het te bereiken resultaat?’ Maar al te vaak wordt vergeten om doelen in gedragingen te vertalen. ‘Ik probeer teams te verleiden, ze mee te trekken naar het samen te bereiken doel’.

‘Wist je dat de purpose en core values van een bedrijf of team maar al te vaak bedacht worden door een CEO of marketingteam, en meer voor de bühne zijn dan dat ze richting geven binnen de organisatie?’ Dat is een gemiste kans. Juist dat doel voor ogen houden is ontzettend belangrijk, zegt Anje-Marijcke. ‘Daarnaast moet je elkaar verantwoordelijk kunnen houden, en aanspreken als het beter kan. Met alleen maar aardig zijn, kom je er niet’.

Kijk het monster in de bek

In de begeleiding van teams, of het nu zeilteams of boardrooms zijn, valt het Anje-Marijcke op dat als het spannend is er teruggevallen wordt in ingesleten patronen die in lang niet alle situaties effectief zijn. ‘Als zo’n situatie al een keer doorgesproken is, kun je er op een spannend moment naar kijken, de automatische reactie doorbreken en ruimte maken voor effectief gedrag’.

 ‘Ingesleten patronen houdt mensen tegen te veranderen, dat ineffectieve patroon wordt de enige weg naar Rome. We willen maar al te graag laten zien hoe iets gebouwd of tot stand gekomen is.’ Er wordt vaak vergeten dat leiderschapsgedrag besmettelijk is. ‘Als leider heb je de verantwoordelijkheid om het goede voorbeeld te geven. Laat zien wat van anderen verwacht. Zeggen en doen zijn daarin verschillende dingen.’

Met klonen kom je niet vooruit

In een team van klonen, mensen die hetzelfde denken en kijken, heb je maar een heel smal perspectief. Je ziet alleen je eigen werkelijkheid met oogkleppen op. In deze veranderlijke wereld, moet je snel kunnen leren om wendbaar te kunnen zijn. En dat doe je door verschillende perspectieven aan tafel te zetten. Haal mensen bij elkaar met andere denkstijlen, andere culturen, andere sociale status, andere opleidingsachtergronden. Geef hen vervolgens de ruimte om hun eigen ideeën in te brengen.

Stel de vraag wat er voor de verschillende teamleden nodig is om openheid te voelen om hun mond open te trekken, nieuwe ideeën aan te dragen en dingen te zeggen die spannend zijn? Wat is er nodig om te bespreken wat krachten en zwaktes zijn en waar ontwikkelkansen zitten?

Het is aanmatigend als ik denk te bepalen wat goed leiderschap is, dus nogmaals: begin met wat de opdracht is, en bedenk in welke context zich dat afspeelt. We werken in die zeer snel veranderende, complexe wereld, waarin we wendbaar, creatief en adaptief moeten zijn. Om dat te kunnen moeten we constant blijven leren.

Prik de satéprikker door ieders kompas

‘Gevoed vanuit de organisatiepsychologie, en de dagelijkse praktijk wil ik via de metafoor van de grootste team challenge in de sport, The Ocean Race, graag inspireren en vooral iets meegeven waarmee je morgen aan de slag kunt. Jouw kompas om op te varen. Omdat jij in net zo’n onvoorspelbare wereld werkt (complex, met verandering als constante) als deze oceaanzeilers. Als je je kompas kent, en daarop vertrouwt, dan ben je in constante verandering altijd op koers.’

‘Om een team te laten functioneren en verandering tot stand te brengen, is het nodig om de verschillende kompassen met een satéprikker door te prikken. En herijk zo nodig het kompas als je bepaalt wie er waarvoor aan het roer staat, waar de reis naartoe gaat en hoe de wint waait. Iémand veranderen heeft geen zin, maar handelingen en gedrag veranderen binnen een gezamenlijke context, dat maakt ons flexibel en veerkrachtig.’

Een krachtig team bouwen

Wat maakt een team nou krachtig? Het lukt Anje-Marijcke in een zin samen te vatten: ‘Een krachtig team is een team dat veerkrachtig is, en altijd in ontwikkeling’.

Tekst: Mette Dijkstra voor De Academie.

Anje-Marijcke van Boxtel is spreker tijdens masterclass Krachtig teams bouwen. Bekijk de actuele startdata.

Nieuws en achtergronden