‘Omgaan met verandering begint met de juiste randvoorwaarden’

Druk, drukker, drukst: in de zorg is de werkdruk hoog. Tegelijkertijd vragen uitdagingen als meer patiënten en minder zorgmedewerkers om anders werken, innovaties en creatieve projecten om dat goed te implementeren. Maar wie heeft nog tijd om aan dit soort organisatiebrede projecten te werken als het rooster al niet eens gevuld raakt?

Met een krappe arbeidsmarkt, veel verzuim en een hoog verloop, is het bikkelen voor veel organisaties. Medewerkers lopen op hun tandvlees en de werkdruk is hoog. ‘Daarbovenop spelen maatschappelijke ontwikkelingen waardoor het werk steeds verandert’, vertelt spreker en ondernemer Niek van den Adel. ‘Zo is in de zorg sprake van ‘dubbele vergrijzing’, met meer patiënten die een steeds zwaardere zorgvraag hebben. Toch komen er niet meer zorgverleners bij. Zorgorganisaties moeten dus op tijd inspringen op die veranderingen. Maar innovatie en implementatie komen niet van de grond met medewerkers die overbelast zijn. Je moet dus eerst de juiste randvoorwaarden scheppen om te kunnen omgaan met verandering.’

Veerkracht

Zelf heeft Niek van den Adel aan den lijve ervaren hoe het is om continu met veranderingen om te moeten gaan en toch veerkrachtig te blijven. In 2010 krijgt hij, 28 jaar oud, een ernstig motorongeluk. Het gevolg een dwarslaesie die hem verlamt vanaf de borst en die zorgt voor pijn en lichamelijke beperkingen. Maar bij de pakken neerzitten is niet aan hem besteed. Na het verschijnen van zijn boek ‘Crash’ in 2015 wordt hij steeds vaker gevraagd als spreker. ‘Inmiddels heb ik naast mijn werk als auteur en spreker nog twee bedrijven: ik leid sprekers op en met Team Heartbeats verzorgen we trainingen in veerkracht en wendbaarheid in organisaties.’

Stapje terug

Een van de eerste stappen om wendbaar en veerkrachtig om te gaan met drukte en verandering, is om een stap terug te doen, weet Van den Adel. ‘Het is aan de manager om een omgeving te creëren waarin mensen verantwoordelijkheid kunnen nemen. Pas daarna kun je leidinggeven aan verandering. Geef mensen bijvoorbeeld de ruimte om te doen waar ze goed in zijn, zingeving te voelen en goed voor zichzelf te zorgen. Mensen kunnen best een hoge werkdruk aan, zolang ze maar betekenis ervaren in het werk dat ze doen, en daar voldoening uithalen. Vraag bijvoorbeeld eens van welke drie dingen iemand een glimlach krijgt in zijn werk. Als je doet wat je leuk vindt, houd je het langer vol.’

Boefjes-factor

Om regelruimte te bewerkstelligen, pleit Van den Adel voor meer boefjesgedrag. ‘Mensen krijgen vaak het meeste plezier van het contact met hun patiënt, cliënt of klant. Dat betekent dat de leidinggevende het voortouw moet nemen om te kijken wat écht moet en het belangrijkste is, en daar ook voorrang aan te geven. De lijstjes, regels en protocollen kunnen vaak ook daarna of iets minder.’ Natuurlijk begrijpt Van den Adel dat zo’n ommekeer een gedragsverandering vraagt van het hele team. ‘Maar je hoeft natuurlijk ook niet alles radicaal om te gooien. Tijdens een dieet val je ook niet ineens 10 kilo af. Zet kleine stappen om het anders te doen.’

Positieve kartrekkers

Een derde belangrijk ingrediënt bij omgaan met veranderingen is dat de leidinggevende zich niet te veel richt op de groep bezwarenkoningen en ondermijners. ‘Bij veranderingen zie je vaak een kleine groep vooroplopers, ongeveer 15 procent van de mensen. De grootste groep zijn de passieve volgers: zo’n 70 procent. En dan is er nog de groep die klaagt, geen zin heeft of graag de kont tegen de krib gooit: ook zo’n 15 procent. Vaak gaat daar veel aandacht naartoe. Terwijl je in tijden van verandering je beter op die andere 85 procent kunt richten: als het je lukt om bij hen een twinkeling in de ogen te krijgen, trekken zij trekken de kar.’

Juiste randvoorwaarden

Tot slot waarschuwt Niek van den Adel dat het de komende jaren op veel werkplekken zeker niet rustiger zal worden. ‘De hoge werkdruk kun je niet wegnemen. Maar je hebt wel invloed op hoe mensen de druk, hun werk en hun energieniveau ervaren. Een overprikkelde medewerker zegt bij een verandering al snel dat de rek eruit is. Terwijl iemand die opereert vanuit de juiste randvoorwaarden, eerder zal reageren zoals: he wat leuk, dit kan mijn werk makkelijker of eenvoudiger maken. Zo maak je een team veranderbaar.’

Tekst: Naomi van Esschoten

Zelf de voorwaarden scheppen voor eigenaarschap?
Niek van den Adel is spreker tijdens de masterclass Sturen op Eigenaarschap. Managers en leidinggevenden ontdekken hier zelf hoe ze de juiste randvoorwaarden kunnen scheppen voor eigenaarschap. Bekijk de actuele startdata.

Nieuws en achtergronden