‘Gedragsverandering begint bij de mens achter de professional’

Een betere wereld begint in je hoofd, zegt Wouter de Jong. Met zijn ‘sportschool voor de geest’ traint hij professionals om mentaal fit te zijn en te blijven. “Het gaat om de vraag: hoe sta je er in?”

Iedereen weet zo onderhand wel dat je lichaam en geest niet los van elkaar kunt zien. En toch denken de meeste mensen bij het woord ‘fitheid’ in de eerste plaats aan lichamelijke fitheid. Wie fit wil worden gaat lekker sporten: rennen in het bos, bootcampen, kitesurfen of ‘gewoon’ een paar keer per week naar de sportschool.

Allemaal hartstikke goed en gezond natuurlijk, zegt spreker en auteur Wouter de Jong. Maar wat geeft de doorslag om ook op die nieuw aangeschaft racefiets te stappen als het een keer regent? Om naar de sportschool te gaan als thuis de houtkachel snort en je eigenlijk geen zin hebt om nog de deur uit te gaan? Dat doet een sterke geest. Het begint allemaal tussen de oren, zogezegd. En niet alleen als het gaat om sporten en fit zijn.

Kwaliteit van leven

“Je mentale fitheid bepaalt hoe jij je dag ervaart,” zegt De Jong, oprichter van trainingsorganisatie Sportschool voor je Geest. “Met een sterke en getrainde geest is het veel makkelijker om je leven in lijn te brengen met wat jij werkelijk belangrijk vindt. Je kunt je beter motiveren bij tegenslag, je hebt meer impulscontrole en je bent veel beter in staat om je gedrag te beïnvloeden – bijvoorbeeld om inderdaad te gaan sporten. En daardoor gaat je kwaliteit van leven enorm omhoog.”

Met zijn Mindgym-methode combineert De Jong verschillende wetenschappelijk onderbouwde technieken om de geest sterker en fitter te maken. Want voor alle duidelijkheid: je mentale fitheid is geen vaststaand gegeven. De menselijke geest is trainbaar, en net zo goed voor verbetering vatbaar als je loopconditie of je persoonlijk record bankdrukken. En dat komt professionals ook in hun dagelijks werk ten goede.

Neem nu werkdruk, om maar eens een onderwerp te noemen dat momenteel sterk leeft in veel sectoren. Aangejaagd door personeelstekorten lijkt bijvoorbeeld de zorg te zijn beland in een vicieuze cirkel van teveel werk voor te weinig mensen, wat weer leidt tot torenhoge stressniveaus en nóg meer uitval. Zonder het te willen relativeren, benadrukt De Jong dat die problematische toestand an sich geen stress oplevert bij mensen. “Het is uiteindelijk jouw mindset die bepaalt of je spanning en stress ervaart of niet. Dus ook in zo’n situatie is het maar net hoe je er als zorgmedewerker mentaal in staat. In een vijf kilometer lange file zal de ene automobilist heel veel stress ervaren, en de ander veel minder, of misschien wel helemaal niet. Terwijl de file feitelijk voor iedereen hetzelfde is. Door je geest te trainen, kun je niet alleen bepaalde situaties sneller en beter accepteren, maar leer je er ook mee om te gaan. Waardoor jij in ieder geval de situatie anders ervaart.”

Simpele technieken

Bovendien hoeft stress op zichzelf niet contraproductief te zijn, denkt De Jong. “Ook hier gaat het om de vraag: hoe sta je er in? Wat is je perceptie? Met heel simpele denkwijzen en technieken kun je daar iets aan veranderen. Als je stress als het ware verwelkomt als een nuttige reactie op een spannende situatie, komt de fysieke reactie vaak overeen met een ervaring van blijdschap. Daardoor kan stress veel minder schade aanrichten in het lichaam.”

Met name in grotere organisaties worden professionals natuurlijk vaak geconfronteerd met problemen of uitdagingen waar ze weinig tot niets aan kunnen doen. Of het nu personeelstekort is of een enorme bezuinigingsronde. Daarom is het goed om te beseffen dat je mindset één van die zaken is waar je als individuele professional wél invloed op hebt, denkt De Jong. “Mindfulness, waarbij je scherper waarneemt wat er zich bij jou van binnen afspeelt, is één van de technieken die ik toepas. Een andere methode is bijvoorbeeld om jezelf motiverend toe te spreken. Het veranderen van één woordje kan al een immens effect hebben – bijvoorbeeld ‘mogen’ in plaats van ‘moeten’. Want bij ‘moeten’ zit er als het ware een bestraffend vingertje bij, en dat werkt meestal averechts. En zo zijn er heel veel manieren om je geest te trainen, waardoor je plezieriger, autonomer en effectiever kan werken en leven.”

Bij iets als obesitas is de weegschaal de scherprechter. Maar hoe weet je wanneer je geestelijk niet helemaal in topconditie bent? Ten eerste zijn daar volgens De Jong de mentale signalen als moeite met concentreren, slecht slapen en een korter lontje. Maar daarnaast kun je last krijgen van fysieke kwalen als spierspanningen en een verhoogde hartslag, want stress is ook een ziekteverwekker. “Vaak maakt je lichaam je aan alle kanten duidelijk dat je geestelijk wat constructiever in het leven moet staan,” aldus De Jong.

Faciliteren

De Jong heeft een achtergrond als (mindfulness)trainer en was in het verleden ook acteur (o.a. Goede Tijden Slechte Tijden, Villa Achterwerk en verschillende theaterproducties), waardoor hij zich op het podium als een vis in het water voelt. Naast zijn activiteiten als spreker en trainer schreef hij een aantal boeken over de ‘sportschool voor de geest’. Volgens hem is de mindgym niet alleen nuttig en effectief voor mensen die dreigen op te branden. Om de vergelijking met lichamelijke fitheid maar weer even te maken: je hoeft ook geen overgewicht te hebben om lekker te gaan sporten. “Juist als je gezond bent, wil je actief zijn om meer te kunnen genieten van alle dingen die het leven de moeite waard maken,” aldus De Jong. “Sterker nog: eigenlijk is het al te laat als mensen daadwerkelijk uitvallen of tegen een burn-out aanzitten. Zwemles nemen als je aan het verdrinken bent heeft ook weinig zin. Bij heel veel organisaties kun je nu al gratis sporten. Het zou fantastisch zijn als bedrijven en instellingen een sportschool voor de geest op een of andere manier zouden faciliteren.”

Maar kun je niet net zo goed een paar weken op vakantie gaan als het emmertje zogezegd overloopt? Is een sabbatical van een paar maanden niet minstens zo effectief als de mindgym? “Doe vooral wat voor jou werkt?” zegt De Jong. “Maar vakantie of een sabbatical is vaak ook een vlucht, want je neemt je hoofd altijd mee. Het gaat niet alleen om rust nemen, maar om hoe je in het dagelijks leven op een andere manier met je lichaam en geest omgaat. Dat neem je je hele leven mee.”

Tekst: Johan Faber voor De Academie.

Wouter de Jong is spreker tijdens de masterclass Regelrek. Bekijk de actuele startdata.

Nieuws en achtergronden