‘Vecht niet tegen verandering, maar voor verbetering’

Zorgtechnologie is een van de oplossingen die de zorg toegankelijk en betaalbaar kan houden. Maar dan moeten medewerkers wel met die technologie kunnen én willen werken, waarschuwt strategisch innovatieadviseur en digitale vaardigheidstrainer Suzanne Verheijden. ‘Stap bij het enthousiasmeren niet in de klassieke valkuilen.’

Het is een superinnovatie: de medicijndispenser. Dit handige apparaat zorgt ervoor dat mensen hun medicatie op de juiste tijd innemen en niet vergeten. ‘Het zorgt voor een hoge medicatietrouwheid, mensen kunnen langer zelfstandig wonen en de verpleegkundige of verzorgende hoeft niet – soms tot drie keer per dag – langs te komen’, schetst Verheijden. Het klinkt als een logische, eenvoudige innovatie waar niemand het mee oneens kan zijn. ‘Toch hebben sommige zorgverleners er grote moeite mee: zij zijn bijvoorbeeld bang dat cliënten dan verder vereenzamen.’

Digitale starters

Maar de medicijndispenser is niet alleen. Steeds vaker maakt zorgtechnologie deel uit van het dagelijks werk. Bijvoorbeeld om gegevens op te slaan in het EPD, een app voor het dienstrooster of de inzet van telemonitoring. Maar niet alle medewerkers kunnen en willen goed omgaan met al die technische snufjes. ‘Er zijn vier typen technologiegebruikers: digitale starters, aarzelende technologiegebruikers, digivaardige professionals en digitale enthousiastelingen’, vertelt Verheijden, die er onderzoek naar deed als programmanager van Digitale Vaardigheden bij ECP. ‘Zeker 15 procent van de zorgmedewerkers noemt zichzelf digistarter, en samen met de aarzelende technologiegebruikers maken zij zin sommige sectoren zelfs 55 procent uit.’

Schaamte en stress

De gevolgen op de werkvloer zijn dagelijks merkbaar. ‘Mensen die digitaal niet vaardig zijn, voelen zich onzeker en schamen zich vaak, vertelt Verheijden. ‘Werken met de computer geeft stress en zorgt voor minder werkplezier. Bovendien gebeurt het in teams vaak dat wat de één oppakt wat een ander niet kan. Behulpzaam, maar zo moet de één steeds bijspringen en leert de ander niet. Ik hoorde zelfs een keer van dat er een app was gemaakt met een intuïtief interactief formulier voor een snelle intake. Toen één collega het niet onder de knie kreeg, is het hele team teruggegaan naar papier. Dat is natuurlijk niet de bedoeling: dan komt de kwaliteit van de zorg in het geding.’

Niet overtuigen

Want één ding is duidelijk: zorgtechnologie gaat niet meer weg. Toch heeft het geen zin om digitale starters te overtuigen dat ze digitale vaardigheden moeten opdoen. Verheijden: ‘Er kunnen verschillende redenen zijn voor de weerstand tegen digitaal werken. Soms vinden mensen dat ze voor de zorg hebben gekozen om met mensen te werken, zoals in het voorbeeld van de medicijndispenser. Ook kunnen beperkte digitale vaardigheden te maken beperkte lees- en schrijfvaardigheid, het nooit geleerd hebben of faalangst na een negatieve ervaring. Voor managers en leidinggevenden is het van belang om eerst te luisteren en te achterhalen waarom iemand niet met de techniek wil werken, en daar hun aanpak op in te steken. De zorg blijft in beweging: vecht niet tegen verandering, maar voor verbetering. Dat vraagt wendbaarheid en veranderbereidheid: kunnen en willen meebewegen!’.’

Klassieke misser

Daarover gesproken: wat Verheijden ook nog vaak ziet, is dat organisaties communiceren vanuit de techniek. ‘Vaak lees ik berichten als: we gaan de nieuwe medicijndispenser uitrollen, of werken met de nieuwe app. Maar je kunt beter om het voordeel voor de patiënt of de zorgmedewerker benadrukken.’ Ze geeft een voorbeeld: ‘Zeg liever: De nieuwe medicijndispensers vergroten de zelfredzaamheid van cliënten en verlichten onze dienstendruk. Dan laat je zien: vecht niet tegen verandering, maar voor verbetering. Hier worden je patiënt en jij beter van. Want technologie kan ook werktijd of -druk besparen. En digitalisering speelt ook in andere facetten van het leven, zoals Facebook, videobellen of het digitaal bekijken van je pensioenoverzicht.’

Ambassadeur

Verder helpt het om de ‘digitale ambassadeur’ in het team in te zetten als digicoach. ‘Er is bijna altijd wel een collega die voorop loopt en er verstand van heeft’, weet Suzanne Verheijden. ‘Die kun je vragen om te de digitaal minder vaardige collega’s eerst te laten meekijken en daarna wegwijs te maken. Zij spreken de taal, vatten vaak samen wat echt belangrijk is, zijn op de werkvloer aanwezig en het is veilig om bij hen een fout te maken. Zo doet de medewerker positieve ervaringen op. Leren op de werkplek dus. Wij hebben ook een gratis boekje met digitips om mensen te inspireren. Met kleine stappen bereik je veel.’

Tekst: Naomi van Esschoten

Ook veranderkracht benutten?
Tijdens de Masterclass Wendbaar Vakmanschap op 18 maart 2024 geeft Suzanne Verheijden vanuit haar passie voor innovatie, educatie en theater een lezing over veranderkracht en wendbaar leiderschap. Inspiratie gegarandeerd! Bekijk het programma en meld u aan.

Nieuws en achtergronden